Η αλματώδης -και σε μεγάλο βαθμό αυθαίρετη- μετάβαση από το χάρτινο στο πλαστικό και ηλεκτρονικό χρήμα προκαλεί ήδη τεράστιες ενστάσεις στον δυτικό κόσμο.
Ειδικοί αλλά και απλός κόσμος αντιμετωπίζουν με μεγάλο σκεπτικισμό τον εξοβελισμό του ρευστού από τις καθημερινές συναλλαγές υπό την πίεση των κυβερνήσεων και των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και τη διαρκή προώθηση και επιβολή καρτών, διαδικτύου και κινητών τηλεφώνων στα συστήματα πληρωμών.
Οι ανησυχίες εστιάζονται κυρίως στην ασφάλεια των σύγχρονων συστημάτων πληρωμών -που ακόμη αποτελεί ζητούμενο-, στους τεράστιους κινδύνους που αυτά συνεπάγονται για την προσβολή της ιδιωτικότητας του ατόμου και την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και σε τελική ανάλυση για τη σκοπιμότητά τους.
Στον κλασικό ισχυρισμό των κρατούντων ότι οι μόνοι άνθρωποι που χρειάζονται το ρευστό σήμερα είναι όσοι έχουν να κρύψουν κάτι (φοροφυγάδες, εγκληματίες, απατεώνες κ.λπ.), οι σκεπτικιστές αντιτείνουν ότι:
α. Οσοι άνθρωποι επιμένουν να χρησιμοποιούν χαρτονομίσματα και κέρματα στις συναλλαγές τους δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι το κάνουν προκειμένου να φοροδιαφύγουν ή να αποκρύψουν χρήμα που προέρχεται από παράνομες δραστηριότητες.
β. Η επέκταση της χρήσης των ηλεκτρονικών μεθόδων πληρωμών δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην την ανίχνευση και πάταξη του χρήματος που προέρχεται από εγκληματική δραστηριότητα. Η ιστορία της ιστοσελίδας Silk Road που πουλούσε ναρκωτικά μέσω του διαδικτύου και πληρωνόταν με το γνωστό ηλεκτρονικό χρήμα Bitcoin είναι άλλωστε ακόμη νωπή.
γ. Η επέκταση της χρήσης των ηλεκτρονικών πληρωμών και του πλαστικού χρήματος δεν σημαίνει αυτομάτως και βελτίωση της είσπραξης των φόρων που δεν αποδίδονται στο Δημόσιο.
Ενα μεγάλο μέρος -το μεγαλύτερο ίσως- της σύγχρονης φοροδιαφυγής (και φοροαποφυγής) οφείλεται ως γνωστόν στις περιβόητες «τριγωνικές» συναλλαγές, με τις οποίες πολυεθνικές και πλούσιοι ιδιώτες καταφέρνουν να απαλλάσσουν νόμιμα τα κέρδη τους από τη φορολόγηση σε μια χώρα και να τα μεταφέρουν σε φορολογικούς παραδείσους της υφηλίου.
Περίπου δύο χρόνια από την αποκάλυψη του σκανδάλου Luxleaks (με τις χαριστικές φορολογικές συμφωνίες των αρχών του Λουξεμβούργου προς τις μεγάλες πολυεθνικές του πλανήτη), περίπου έναν χρόνο από τις αποκαλύψεις των Panama Papers (για τον τρόπο που οι μεγιστάνες απ’ όλη την υφήλιο μεταφέρουν με τη βοήθεια των τραπεζών σε εξωτικούς προορισμούς τα αφορολόγητα -παράνομα ή νόμιμα- αποκτηθέντα πλούτη τους), οι κυβερνήσεις και οι διεθνείς οργανισμοί όχι απλά αδυνατούν, αλλά επί της ουσίας μποϊκοτάρουν την προσπάθεια υιοθέτησης ενός παγκόσμιου κανονιστικού πλαισίου για την αντιμετώπιση αυτής της μάστιγας.
Ακόμη και το αυτονόητο, η υποχρεωτική δηλαδή αποκάλυψη της ταυτότητας των ιδιοκτητών των υπεράκτιων εταιρειών ή καταπιστευμάτων, δεν γίνεται αποδεκτό από κυβερνήσεις που θεωρούνται «μπροστάρηδες» στον αγώνα για το κλείσιμο των φορολογικών παραδείσων του πλανήτη.
Σε ένα τέτοιο πλαίσιο υποκρισίας, ο ισχυρισμός ότι η καθιέρωση του πλαστικού και του ηλεκτρονικού χρήματος θα περιορίσει τη φοροδιαφυγή και τη φοροαποφυγή -και κατ’ επέκταση θα οδηγήσει σε αύξηση των δημόσιων εσόδων και σε αναδιανομή του πλούτου επί το δικαιότερον στην κοινωνία- φαντάζει γελοίος.
«Υπάρχει έλλειψη εμπιστοσύνης στην κοινωνία λόγω της αυξανόμενης ανισότητας στη διανομή του πλούτου. Υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις ότι αυτή η ανισότητα μπορεί να αναστραφεί σύντομα. Αντίθετα, υπάρχουν ενδείξεις ότι σε αρκετές χώρες αυτή η ανισότητα προσεγγίζει ιστορικά επικίνδυνα επίπεδα. Κατά συνέπεια, ελάχιστες πιθανότητες υπάρχουν η αναγκαία εμπιστοσύνη και η συνακόλουθη αποδοχή, το αγκάλιασμα των νέων τύπων μεταβίβασης οικονομικών και ατομικών πληροφοριών (που επιβάλλει η χρήση του ηλεκτρονικού χρήματος), να είναι υψηλότερες στο μέλλον απ’ ό,τι σήμερα», τόνιζε ενδεικτικά από το 2012 σε σχετική έρευνα του Pew Institute o πρώην επικεφαλής σύμβουλος του αμερικανικού Γραφείου Προστασίας του Περιβάλλοντος, Ντόναλντ Μπαρνς.
«Νομίζω ότι η μετάβαση προς μια κοινωνία χωρίς ρευστό είναι επικίνδυνη. Εχουμε δει τι συμβαίνει όταν μια μειονότητα ανθρώπων αναλαμβάνει τον έλεγχο των χρημάτων των άλλων ανθρώπων... Φούσκα ακινήτων, κραχ, χειραγώγηση, σκάνδαλα...» σημείωνε από την πλευρά του ένας άλλος (ανώνυμος) συμμετέχων στην έρευνα του Pew, εστιάζοντας στον συγκεντρωτισμό των προωθούμενων μοντέρνων συστημάτων πληρωμών και υπονοώντας τράπεζες και χρηματοπιστωτικό σύστημα - τους μεγάλους κερδισμένους από τη μετάβαση σε αυτά.
Για τις τράπεζες, η εγκατάλειψη του χάρτινου χρήματος σημαίνει άλλωστε δραστική μείωση του κόστους φύλαξης και ασφάλισης των υποκαταστημάτων τους, λιγότερες δαπάνες για προσωπικό, ενώ η επέκταση της χρήσης καρτών και ηλεκτρονικών πληρωμών αυξημένες προμήθειες και ακόμη μεγαλύτερα κέρδη.
Μία από τις μεγαλύτερες ενστάσεις που εκφράζονται αφορά τον κίνδυνο δημιουργίας ενός οργουελιανού περιβάλλοντος στον οικονομικό βίο των ανθρώπων όπου ένας «Μεγάλος Αδελφός» θα γνωρίζει τα πάντα γι’ αυτούς.
Αρκετοί από τους υποστηρικτές της μετάβασης τονίζουν με ενθουσιασμό ότι στις μελλοντικές χωρίς ρευστό κοινωνίες τα βιομετρικά δεδομένα των ανθρώπων θα είναι αρκετά για την ασφαλή εκτέλεση οποιασδήποτε συναλλαγής.
Το άγγιγμα της πόρτας του ψυγείου ενός περιπτέρου για να πάρουμε μια πορτοκαλάδα θα είναι αρκετό για να πληρωθεί η συναλλαγή, λένε.
Η αναγνώριση του δακτυλικού αποτυπώματός μας και η ταυτοποίησή μας μέσω αυτού θα παραπέμπει άμεσα στον τραπεζικό μας λογαριασμό, ο οποίος και θα πιστώνεται με το κόστος της πορτοκαλάδας.
Είναι όμως μια τέτοια εξέλιξη πρόοδος ή εφιάλτης, όταν μέσω αυτής ο οποιοσδήποτε «Μεγάλος Αδελφός» θα μπορεί ανά πάσα στιγμή να γνωρίζει τι τρώμε, τι πίνουμε, τι μουσική ακούμε, από ποια ιστοσελίδα αγοράζουμε, ποια θεατρική παράσταση είδαμε, ποια ταινία, ποιο βιβλίο, ποια εφημερίδα, ποιο πολιτικό κόμμα προτιμούμε;
Το «φακέλωμα» αυτό θα μπορούσε να αξιοποιηθεί δυνητικά, για οικονομικούς, πολιτικούς ή άλλους λόγους, από όσους έχουν πρόσβαση σε ένα κεντρικό σύστημα καταγραφής των συναλλαγών και στο βάθος να οδηγήσει σε χειραγώγηση των «ζωών των άλλων».
Η εκτόξευση του χάκινγκ και της απάτης στο διαδίκτυο συνηγορεί άλλωστε προς αυτήν την κατεύθυνση, δείχνοντας ότι οι ηλεκτρονικές πληρωμές δεν αποτελούν ακόμη απόλυτα ασφαλή τρόπο πληρωμών.
Ολες αυτές οι ενστάσεις δημιουργούν εύλογα δεύτερες, «ανάποδες» σκέψεις για τον πραγματικό σκοπό της εγκατάλειψης του ρευστού και της μετάβασης στο ηλεκτρονικό χρήμα.
Κάποιοι οικονομολόγοι υποψιάζονται ότι ο μεγαλύτερος έλεγχος που επιβάλλει το νέο, πιο συγκεντρωτικό σύστημα πληρωμών (μέσω κινητών και διαδικτύου) έχει ως βασικό στόχο την περαιτέρω αφαίμαξη των μεσαίων και κατώτερων στρωμάτων της κοινωνίας.
Ο πλήρης έλεγχος των περιουσιακών τους στοιχείων είναι χρήσιμος για τη μείωση του τεράστιου δημόσιου χρέους των χωρών της Δύσης σε μια περίοδο παρατεταμένης οικονομικής στασιμότητας, σημειώνουν.
Αντίθετα, η ανώτερη τάξη (το γνωστό 1%) συνεχίζει να απολαμβάνει ασυλία μέσω Ελβετίας και άλλων φορολογικών παραδείσων του πλανήτη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου