Πώς πήραν τα ονόματά τους οι περιοχές της Αθήνας;

Ξέρετε από πού πήραν τα ονόματά τους οι πιο γνωστές συνοικίες της Αθήνας; Σας προκαλούμε σε ένα κουίζ… γνωριμίας με τις γειτονιές μας.

Είστε σίγουροι ότι γνωρίζετε από πού πήραν το όνομά τους οι γνωστότερες συνοικίες και τα προάστια της Αθήνας; Σας προκαλούμε να απαντήσετε στις δέκα ερωτήσεις του κουίζ που φτιάξαμε για χάρη σας και να μας πείτε στο τέλος του δημοσιεύματος με σχόλιο πόσα… ψάρια πιάσατε.

*Σημείωση: Σε αρκετές περιπτώσεις, υπάρχουν περισσότερες από μία εκδοχές για την προέλευση μιας ονομασίας – εμείς αναφερόμαστε κάθε φορά στην επικρατέστερη.


1.  Πατήσια Για τη συγκεκριμένη περιοχή υπάρχουν διάφορα πιθανά σενάρια.

 α) Λέγεται ότι στο παρελθόν ονομάζονταν Αγά-Πατήσια από τη φράση "Αγά…πάτα ίσια!" που φώναζαν τα παιδιά της περιοχής σε ένα μεθύστακα Τούρκο αγά που τρίκλιζε διαρκώς και τα καταδίωκε. 

 β) Τα Πατήσια πήραν το όνομά τους από τον αρχαίο Δήμο Βάτης και συγκεκριμένα από τον επιρρηματικό τύπο Βάτησι.

2. Το Χαλάνδρι πήρε το όνομά του:

α) από το πουλί χαλάνδρα που συναντάται μόνο στη ρεματιά της περιοχής 

β) από τον τούρκο μεγαλογαιοκτήμονα Χαλά που κατείχε το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής κατά την τουρκοκρατία 

γ) από τα αρχαία χρόνια, όταν οι Αθηναίοι της κλασικής εποχής οδηγούσαν εκεί τους «χαλεπούς» άνδρες πριν εξοστρακιστούν

3. Η περιοχή του Ζωγράφου πήρε το όνομά της:

α) Από τον διάσημο ζωγράφο Αλέξη Αποστόλου που έμενε στην περιοχή στις αρχές του 20ου αιώνα και επιμελούταν τα βασιλικά πορτρέτα

β) Από την πρώτη σχολή Καλών Τεχνών που ιδρύθηκε στην Αθήνα, εκεί που σήμερα βρίσκεται η Πανεπιστημιούπολη

γ) Από τον κτηματία Ιωάννη Ζωγράφο, που πούλησε μικρά μερίδια γης στην περιοχή για να χτιστούν σπίτια


4. Η περιοχή του Ψυρρή ονομάστηκε έτσι όταν:

α) Ένας κάτοικος των Ψαρών ήρθε στην περιοχή και έχτισε μια εκκλησία, κι έμεινε γνωστός ως Ψυρής 

β) Κατά την διάρκεια της Κατοχής, τα μπαρμπέρικα της περιοχής χρησιμοποιούνταν από τους Γερμανούς για να κουρεύουν κατά δεκάδες τους Έλληνες που είχαν ψείρες.

γ) Ονομάστηκε έτσι την δεκαετία του ’90, όταν άνοιξε εκεί το γνωστό στέκι της Ψύρρας στην οδό Μιαούλη


5. Το Μετς οφείλει το όνομά του: 

α) Στο πρώτο συνδικαλιστικό όργανο της χώρας, που (παραδόξως) στήθηκε από τους κατασκευαστές σαβάνων που επιμελούνταν τις κηδείες στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών. Το όργανο λεγόταν Μετοχικό Ελληνικό Ταμείο Σαβανοποιών (Μ.Ε.Τ.Σ.)

β) Από μια μπυραρία που άνοιξε στην περιοχή με αυτό το όνομα 

γ) Από τα περίφημα ελληνικά προφυλακτικά ΜΕΤ, τα οποία έσπευδαν να προμηθευτούν από την περιοχή οι αμερικανοί τουρίστες στα ‘50s, αποκαλώντας τα «the METs».


6. Το Ψυχικό ονομάστηκε έτσι επειδή: 

α) Οι αρχαίοι Αθηναίοι θεωρούσαν πως εκεί συγκεντρώνονται οι ψυχές των νεκρών της πόλης, για να κατέβουν στον Άδη από την περίφημη σπηλιά του Κρωπέα 

β) Μια μοναχή βοήθησε τους κατοίκους της περιοχής, ανοίγοντας πηγάδι – κάνοντάς τους δηλαδή «ψυχικό» 

γ)Το πρώτο ψυχιατρείο της χώρας άνοιξε εκεί που σήμερα βρίσκεται το γιαουρτάδικο του Φάρου Ψυχικού


7. Τα Πετράλωνα οφείλουν το όνομά τους: 

α) Στο γνωστό δημοτικό έπος του Διγενή Ακρίτα, που παλεύει με τον Χάρο στα πέτρινα αλώνια 

β) Στην ψηφοφορία που έκανε η κοινότητα της περιοχής μετά την Κατοχή, όπου αποφασίστηκε να ονομαστεί προς τιμήν του αγωνιστή της Αντίστασης Πέτρου Αλωναριώτη, ο οποίος συμμετείχε στην δράση του Γοργοποτάμου 

γ)Στα αλώνια που δημιουργήθηκαν στην περιοχή αυτή, η οποία χαρακτηριζόταν από πετρώδες έδαφος


8. Η ονομασία Κερατσίνι προέρχεται από: 

α) την σπάνια ποικιλία κερασιών που φύονται στα περίχωρα του Πειραιά 

β) από την περίφημη κυρά-Μυρσίνη, που φιλοξένησε πολλούς μικρασιάτες πρόσφυγες στο πανδοχείο της – εκείνοι, με την χαρακτηριστική προφορά τους, την αποκαλούσαν κερά-Μυρτσίνη, που για χάρη συντομίας έγινε σταδιακά κερά-Τσίνη 

γ) από τις κερατιές που φυτρώνουν άφθονες στην περιοχή


9. Τα Εξάρχεια πήραν το όνομά τους:

 

α) από έναν μπακάλη ονόματι Έξαρχος 

β) από την φήμη των κατοίκων του που έρεπαν προς την αναρχία – η αστυνομία του ’60 αποκαλούσε την νεολαία της πλατείας «έξαρχη» (εκτός αρχών). 

γ) από τους αρχαίους αθλητικούς αγώνες που τελούνταν κάθε άνοιξη στην περιοχή, με την παρουσία και των έξι αρχών της αθηναϊκής δημοκρατίας- εξ ου και οι αγώνες ονομάστηκαν «Εξάρχεια». 

10. Η Πλάκα ονομάστηκε έτσι:

α) επειδή εκεί ανακαλύφθηκε μια αρχαία πλάκα 

β) επειδή εκεί διασκέδαζε το πρώτο μεγάλο ρεύμα τουριστών της χώρας, και οι Αθηναίοι έλεγαν ότι η περιοχή «έχει πλάκα» 

γ) εκεί υπήρχε ένα γνωστό σημείο συνάντησης της αθηναϊκής νεολαίας την δεκαετία του ’30, το «τεϊοποτείον» του Γεώργιου Πλάκα


11. Το Κολωνάκι βαφτίστηκε έτσι:

α) Χάρη στους πρώτους πλούσιους κατοίκους που κατέφτασαν από την φτωχή συνοικία του Κολωνού, μόλις έκαναν περιουσία (εξ ου και η έκφραση «λαός και Κολωνάκι») 

β) Χάρη σε μια κολώνα δύο μέτρων που βρέθηκε στην πλατεία της περιοχής 

γ) Χάρη στον ιάπωνα φιλοτελιστή Γιοσιμότο Κολονάκι που αγόρασε τον αρχαίο ναό του Λυκαβήττειου Διός και τον μετέτρεψε σε στέκι έκθεσης γραμματοσήμων .


Οι σωστές απαντήσεις:

1-β) Επικρατέστερη βέβαια φαίνεται να είναι η άποψη του αρχιτέκτονα και λαογράφου Κώστα Μπίρη σύμφωνα με την οποία τα Πατήσια πήραν το όνομά τους από τον αρχαίο Δήμο Βάτης και συγκεκριμένα από τον επιρρηματικό τύπο Βάτησι.
2-β) Η επικρατέστερη εκδοχή για την ονομασία του Χαλανδρίου είναι αυτή που αναφέρεται στον τούρκο μεγαλογαιοκτήμονα Χαλά Μπέη στον οποίο ανήκαν μεγάλες εκτάσεις γης κατά την τουρκοκρατία. Υπάρχει επίσης και η θεωρία πως το Χαλάνδρι ονομάστηκε έτσι επειδή διέθετε χίλιους άνδρες (Χιλιάνδριον => Χαλάνδριον). Στην αρχαιότητα ονομαζόταν Φλύα, που σημαίνει εύκαρπη γη.

3-γ) Ο Ιωάννης Ζωγράφος, που διέθετε μεγάλη έκταση στα περίχωρα του κέντρου, την μοίρασε σε μικρά κομμάτια και τα πούλησε σε περίπου 100 οικογένειες, που συνέστησαν στις αρχές του περασμένου αιώνα την «κοινότητα Ζωγράφου» - τότε αναφερόταν πως μένουν «στα κτήματα του Ζωγράφου». Αργότερα, ένας από τους γιους του, ο Σωτήρης Ζωγράφος, έγινε ο πρώτος δήμαρχος Ζωγράφου. Και η άχρηστη πληροφορία της ημέρας: Άλλος ένας από τους άλλους γιους του, ο Νίκος, είναι ο γνωστός Nick the greek.

4-α) Ένας νησιώτης από τα Ψαρά (τα οποία ονομάζονταν στον Μεσαίωνα Ψύρα) έφτασε στην περιοχή και έχτισε την εκκλησία του Αγίου Αθανασίου, η οποία έχει κατεδαφιστεί. Αυτός μετονομάστηκε σε Ψυρής (που σημαίνει Ψαριανός) και με τη σειρά της μετονομάστηκε και η περιοχή σε «Ψυρή» - και όχι Ψυρρή, όπως την αποκαλούμε σήμερα. 


5-β) Το 1872 ο Κάρολος Φιξ, γιος του Ιωάννη Φιξ, ιδρυτή της γνωστής ζυθοποιΐας Φιξ, άνοιξε στην περιοχή την μπυραρία «Μετς», που αργότερα έγινε καφέ-αμάν και έγινε σήμα-κατατεθέν της γειτονιάς. Το όνομα της μπυραρίας προήλθε από την γαλλική πόλη Μετς όπου δόθηκε η τελευταία μάχη του γαλλογερμανικού πολέμου το 1871, πόλη την οποία οι Γάλλοι αναγκάστηκαν να παραχωρήσουν στη Γερμανία.

6-β) Από τις επικρατέστερες εκδοχές της «βάφτισης» του Ψυχικού είναι η ιστορία της Αγίας Φιλοθέης, που όντως διάνοιξε πηγάδι στην περιοχή για να ξεδιψούν οι διαβάτες και οι αγρότες. Η ίδια είχε πλούσιο φιλανθρωπικό έργο, ενώ ίδρυσε και μονή στην περιοχή της Φιλοθέης, η οποία επίσης της χρωστά το όνομά της. Υπάρχει, ωστόσο, άλλη μία εκδοχή για το όνομα του Ψυχικού είναι αυτή που θέλει τον μαραθωνομάχο Φειδιππίδη να φτάνει εκεί για να αναγγείλει στους Αθηναίους το περίφημο «νενικήκαμεν» και να ξεψυχάει (εξ ου και το «ψυχικό»).

7-γ) Σύμφωνα με αυτό εδώ το ιστολόγιο για την γειτονιά των Άνω Πετραλώνων, «το όνομα οφείλεται στα πέτρινα αλώνια που δημιουργήθηκαν τα πολύ παλιά χρόνια στην περιοχή αυτή με εξομάλυνση του εδάφους της που ήταν γεμάτο βράχους και πέτρες». Για την «Ιστορία», ο Διγενής Ακρίτας πολέμησε στα μαρμαρένια αλώνια.

8-γ) Όσο περίεργο κι αν ακούγεται, το Κερατσίνι οφείλει το όνομά του στις κερατιές που φύτρωναν στην περιοχή, σε συνδυασμό μάλιστα με το όνομα του ιδιοκτήτη της περιοχής από τον λόφο του Αγίου Γεωργίου ως τα Μανιάτικα και από το σημερινό νεκροταφείο της Αναστάσεως μέχρι τη Δραπετσώνα, ονόματι Γκίνης. Έτσι, η επίσημη ονομασία κατά την Τουρκοκρατία έγινε «Τσερατσίνιον» και αργότερα επικράτησε η δημοτική εκδοχή «Κερατσίνιον».

9-α) Έξαρχος ήταν το όνομα ενός Ηπειρώτη που άνοιξε το μπακάλικό του στη γωνία Σολωμού και Θεμιστοκλέους στα τέλη του 19ου αιώνα. Από το επώνυμό του βαφτίστηκε η γειτονιά και αργότερα ολόκληρη η περιοχή.

10-α) Υπάρχουν πολλές εκδοχές για την προέλευση της ονομασίας της Πλάκας – μία από τις επικρατέστερες αναφέρει πως οφείλεται σε μια μεγάλη πέτρινη πλάκα που βρέθηκε στο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου (μέσα στον αρχαιολογικό χώρο του θεάτρου Διονύσου). Αξίζει να αναφέρουμε και μια άλλη ενδιαφέρουσα εκδοχή, πως το όνομα «Πλάκα» προέρχεται από την αλβανική λέξη «πλιάκα» που σημαίνει παλαιός. Επικράτησε κατά την εγκατάσταση αρβανιτών «γκαγκαρέων» κατά τον 17ο αιώνα στην περιοχή γύρω από την Ακρόπολη που ήταν έρημη και εγκαταλελειμμένη μετά τους ρωμαϊκούς και βυζαντινούς χρόνους. Οι αρβανίτες αυτοί έλεγαν ότι κατοικούν στην «πλιάκα» (παληά) Αθήνα και έτσι έμεινε το όνομα.

11-β) Παρ’ ότι θα ήταν πολύ ενδιαφέρουσα η εκδοχή του ιάπωνα φιλοτελιστή, η αλήθεια είναι πως το μικρό κολωνάκι ύψους 2 μέτρων και διαμέτρου 30 εκατοστών που βρίσκεται στην πλατεία της περιοχής βάφτισε την πιο αριστοκρατική συνοικία του κέντρου. Η μαρμάρινη κυλινδρική στήλη στήθηκε από τους κατοίκους της τουρκοκρατούμενης Αθήνας, οι οποίοι συχνά έστηναν τέτοιες κολώνες στο πλαίσιο λιτανείας με θυσίες μοσχαριών προς αποτροπή επιδημιών.

ΠΗΓΗ