Όταν ερωτώνται για την πιθανότητα ύπαρξης μελλοντικών πανδημιών, οι ειδικοί σπάνια «μετρούν τα λόγια τους». Οι μελλοντικές πανδημίες θα έρθουν, το θέμα είναι απλώς το πότε.
Στην πραγματικότητα, εκτιμάται ότι υπάρχουν 1,7 εκατομμύρια ιοί σε θηλαστικά και πουλιά και σχεδόν οι μισοί από αυτούς θα μπορούσαν να ακολουθήσουν τη θανατηφόρα πορεία του Covid-19.
Η εύρεση τρόπων πρόληψης είναι το κίνητρο που οδήγησε μια ομάδα ερευνητών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια να βοηθήσουν τους επιστήμονες να προσδιορίσουν πόσο επικίνδυνος μπορεί να είναι καθένας, κατατάσσοντας τους με βάση τη δυνατότητα να μεταδοθούν ευκολότερα στους ανθρώπους.
Η ομάδα δημιούργησε ένα διαδικτυακό εργαλείο που ονομάζεται SpillOver. Η εφαρμογή αξιολογεί 32 παράγοντες για να δημιουργήσει μια βαθμολογία κινδύνου.
«Εξετάσαμε ιούς που είναι γνωστό ότι είναι μεταδοτικοί από ζώα στον άνθρωπο και αυτούς που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα», λέει η Ζόε Γκρανγκ, μεταδιδακτορική ερευνήτρια ασθενειών της άγριας ζωής στο Ντέιβις της Καλιφόρνια, η οποία συμμετείχε στη δημιουργία της εφαρμογής.
Επισημαίνοντας τον κίνδυνο για τους «ιούς που προκαλούν ανησυχία», η βάση δεδομένων αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο για επιστήμονες και υπεύθυνους χάραξης πολιτικής.
Το εργαλείο είναι μια προσπάθεια να κατανοήσουμε ένα «κύμα» νέων αναφορών για νέες γενετικές αλληλουχίες ιών που εντοπίστηκαν στα πλαίσια του project «PREDICT» από τον Οργανισμό Διεθνούς Ανάπτυξης των ΗΠΑ μεταξύ του 2009 και του 2019.
Σε μια αναζήτηση πιθανών απειλών από ιούς της άγριας φύσης, ήδη πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας του Covid-19, το πρόγραμμα δημιούργησε έναν παγκόσμιο «στρατό» 6.800 κυνηγών ιών σε 35 διαφορετικές χώρες.
Μερικοί εργαζόμενοι συνέλεξαν αίμα, σάλιο, ούρα ή κόπρανα από νυχτερίδες, τρωκτικά και πρωτεύοντα θηλαστικά, ενώ άλλοι ανέλυσαν τις γενετικές αλληλουχίες αυτών των δειγμάτων.
Ανακάλυψαν σχεδόν 900 νέους ιούς, συμπεριλαμβανομένων 160 κορωνοϊών και ενός – προηγουμένως άγνωστο – στελέχους του Εμπολα. Εντοπίστηκαν επίσης 18 ζωονοσογόνοι ιοί, όπως η Lassa και το Marburg, οι οποίοι προκαλούν αιμορραγικούς πυρετούς.
«Ανακαλύψαμε πολλούς ιούς. Αλλά τι μας λέει αυτό;», διερωτάται η Γκρανγκ. «Δεν θα προκαλέσουν όλοι πανδημίες».
Η βάση δεδομένων του SpillOver έχει ρυθμιστεί έτσι ώστε οι ερευνητές να μπορούν να προσθέσουν τις δικές τους αναφορές.
«Θέλαμε να φτιάξουμε ένα εργαλείο το οποίο θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν όλοι. Μπορούν να προσθέσουν τις ανακαλύψεις νέων ιών και να κάνουν τη δική τους κατάταξη», λέει η Ζόνα Μαζέτ, επιδημιολόγος στη Σχολή Κτηνιατρικής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια και σύμβουλος της Γκρανγκ.
«Η φύση εκδικείται»
Οταν η ισορροπία των ζώων διαταράσσεται γίνονται πιο ευάλωτα σε αρρώστιες και είναι ευκολότερο να εξαπλώσουν ιούς.
Σε αντίθεση με άλλα εργαλεία που αξιολογούν τον κίνδυνο περιορισμένου αριθμού ιών, αυτή η βάση δεδομένων επικεντρώνεται από 16 διαφορετικές «οικογένειες» ιών που βρίσκονται στη φύση.
«Αυτό που μου αρέσει είναι ότι εξετάζουν ευρέως τους παράγοντες κινδύνου, ιδίως τις πιέσεις στο οικοσύστημα στο οποίο κατοικεί ο ξενιστής και την πιθανή αλληλεπίδραση που έχουν οι άνθρωποι με αυτόν», αναφέρει η Ράινα Πλόουράιτ, οικολόγος στο πανεπιστήμιο της Μοντάνα.
«Εισβάλλουμε στους τελευταίους χώρους άγριας ζωής και ερχόμαστε σε επαφή με την άγρια φύση αφαιρώντας βασικούς πόρους που χρειάζονται τα ζώα για να επιβιώσουν», προσθέτει.
Όταν ο βιότοπος των ζώων περιορίζεται, αναγκάζονται να μετακινηθούν σε κατοικημένες περιοχές για αναζήτηση τροφής.
Όπως συμβαίνει και με τους ανθρώπους, όταν η ισορροπία των ζώων διαταράσσεται γίνονται πιο ευάλωτα σε αρρώστιες και είναι ευκολότερο να εξαπλώσουν ιούς, είτε μεταξύ των ειδών τους και σε άλλα είδη είτε στους ανθρώπους.
Αυτό που είναι άγνωστο είναι πώς μερικοί από αυτούς τους νέους ιούς μπορεί να μολύνουν τον άνθρωπο.
Πρόκειται για μια πολύπλοκη ακολουθία που περιλαμβάνει ένα παθογόνο που εισέρχεται στα ανθρώπινα κύτταρα, πολλαπλασιάζεται και εξαπλώνεται στο σώμα επιβιώνοντας από τη «μάχη» με το ανοσοποιητικό σύστημα.
Ενώ ορισμένοι ιοί, όπως ο ιός Nipah, μπορούν να μεταδοθούν από τη νυχτερίδα στον άνθρωπο, άλλοι ιοί πρέπει να περάσουν από μια διαδικασία προσαρμογής για να μεταδοθούν.
«Συνήθως ένας ιός χρειάζεται πολλαπλές μεταλλάξεις για να μεταδοθεί στους ανθρώπους», λέει ο Χέκτορ Αγκουιλάρ-Καρένο, ιολόγος στο Κολέγιο Κτηνιατρικής του Πανεπιστημίου Cornell, ο οποίος μελετά την ιική ανοσολογία.
«Θα εξαρτηθεί από τον ιό. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί μία ή δύο μεταλλάξεις. Όμως μερικοί μπορεί να χρειαστούν 20 ή περισσότερες για να μεταδοθεί ή να αναπαραχθεί στον ξενιστή».
Η αξία της παρακολούθησης
Τι πρέπει όμως να κάνουμε με όλες αυτές τις πληροφορίες; Σύμφωνα με τη Μαζέτ, τα δεδομένα εφιστούν την προσοχή των υπευθύνων χάραξης πολιτικής για τους ιούς υψηλού κινδύνου.
«Δημιουργήσαμε αυτό το εργαλείο γιατί δεν θέλαμε απλώς να τρομάξουμε τον κόσμο για το ότι υπάρχει μια σειρά από νέους ιούς και κανείς δεν ξέρει τι να κάνει με αυτούς», αναφέρει.
«Το εργαλείο στοχεύει στο να δημιουργήσουμε λίστες παρακολούθησης με όλα τα δεδομένα σχετικά με τον τρόπο έκθεσης των ανθρώπων».
Για παράδειγμα, δεδομένου ότι οι ασθένειες που μεταδίδονται από τις νυχτερίδες μπορούν να μεταδοθούν μέσω του Γκουανό (τo μείγμα αποσυντεθειμένων περιττωμάτων και πτωμάτων θαλάσσιων πουλιών), οι αγρότες που το συλλέγουν για λίπασμα ενδέχεται να παρακινηθούν να χρησιμοποιούν ατομικό προστατευτικό εξοπλισμό κατά τη διάρκεια της εργασίας τους.
Παρόλο που το πρόγραμμα PREDICT έληξε τον Σεπτέμβριο, η Μαζέτ λέει ότι στόχος του ήταν να οικοδομήσει την ικανότητα των χωρών να συνεχίσουν μια τέτοια «παρακολούθηση» και να ενημερώσουν τοπικές κοινότητες πριν την επόμενη μεγάλη πανδημία.
Μια δεύτερη πρωτοβουλία επικεντρώνεται στην εκπαίδευση υγειονομικών σε πανεπιστήμια της Αφρικής και της Νοτιοανατολικής Ασίας προκειμένου να εστιάσουν στην πρόληψη και την ανίχνευση νέων ασθενειών.
«Υπάρχουν χιλιάδες ιοί που δεν έχουν ακόμη ανακαλυφθεί», κατέληξε η Μαζέτ.
ΠΗΓΗ Με πληροφορίες από National Geographic
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου