Αν και οι ιστορικές εποχές είναι διαφορετικές, είναι αναπόδραστο να γίνουν συσχετίσεις. Η εξαιρετική μελέτη του συγγραφέα Stefan Ihrig εξηγεί τη σχέση δασκάλου - μαθητή ανάμεσα στον Κεμάλ και τον Χίτλερ, ενώ η σημερινή σιδηρά πυγμή του Ερντογάν φέρνει στο νου μνήμες ολοκληρωτισμού.
Ποτέ δεν ξέρεις έως που μπορεί να φτάσει η ρίζα του απόλυτου κακού.
Παρακολουθώντας τις εις βάθος εκκαθαρίσεις που πραγματοποιεί εδώ και μέρες ο Ταγίπ Ερντογάν στα εδάφη της Συρίας, με τη διεθνή κοινότητα να μην μπορεί να εκδώσει ούτε καν ένα καταδικαστικό ψήφισμα (έστω για τα μάτια του κόσμου), αντιλαμβάνεσαι πως ο ολοκληρωτισμός ποτέ δεν εκριζώθηκε από τον ανθρώπινο πολιτισμό.
Αντιθέτως, συχνά πυκνά εμφανίζονται φορείς του που ακολουθούν με χειρουργική ακρίβεια τα διδάγματα των προηγούμενων ολετήρων.
Ο Χίτλερ που είναι το συνώνυμο του απόλυτου κακού δεν ήταν αποτέλεσμα παρθενογέννεσης. Θα ήταν πολύ απλουστευτικό για να είναι αληθινό.
Είναι ιστορικά αποδεδειγμένο πως στην αρχή της εμφάνισή του στα δημόσια πράγματα της Γερμανίας επηρεάστηκε αρκετά από τον μετέπειτα συνεργάτη του στον όλεθρο, Μπενίτο Μουσολίνι.
Αυτό που έχει αποσιωπηθεί ή ερευνηθεί ελάχιστα είναι η «πνευματική» σχέση που είχε αναπτύξει και με τον κοσμικό ηγέτη της Τουρκίας, Κεμάλ Ατατούρκ.
Κι όμως, αυτή η ταύτιση απόψεων και η από μέρους του Φύρερ αποδοχή ήσαν αληθινά.
Μετά το 1933 το Γ’ Ράιχ πρόβαλε το κεμαλικό καθεστώς ως υπόδειγμα επιτυχούς φυλετικής πολιτικής.
Είναι καταγεγραμμένο, άρα δεν επιδέχεται αμφισβήτηση, πως έξι μήνες μετά την ανάρρησή του στην εξουσία, τον Ιούλιο του 1933, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Μιλιέτ» ο Αδόλφος Χίτλερ έχριζε γενναιόδωρα τον Κεμάλ Ατατούρκ «επιφανέστερο άνδρα του αιώνα».
Επιπροσθέτως, στο συλλογικό φαντασιακό των Ναζί η κεμαλική Τουρκία και ο ηγέτης της είχαν αποκτήσει καίρια θέση ήδη από τον Μεσοπόλεμο:
Ο Κεμάλ αναγορεύθηκε σε προσωπικότητα παγκόσμιας ιστορικής εμβέλειας, η χώρα του μετατράπηκε σε υπόδειγμα από το οποίο η Γερμανία θα μπορούσε «να πάρει μαθήματα»:
Αν η συνθήκη των Σεβρών ήταν αναθεωρήσιμη, το ίδιο ίσχυε και για τη συνθήκη των Βερσαλλιών.
Μετά το 1933 το Γ’ Ράιχ πρόβαλε το κεμαλικό καθεστώς ως υπόδειγμα επιτυχούς φυλετικής πολιτικής: η Τουρκία του Ατατούρκ προσφερόταν ως υπόδειγμα κράτους που είχε αποκαθάρει τον πληθυσμό του από τα επικίνδυνα παράταιρα στοιχεία (Ελληνες, Αρμένιους) και, κατά συνέπεια, εκσυγχρονιζόταν με ταχείς ρυθμούς, οι αντιστοιχίες με την ακολουθητέα πολιτική κατά των Εβραίων ήταν προφανείς.
Η εύστοχη και πλήρως αναλυτική μελέτη του συγγραφέα Stefan Ihrig «Ατατούρκ και Ναζί» (εκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο Harvard University press και στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος), πέραν του γεγονότος ότι συμβάλει στην κατανόηση της γενεαλογίας του ναζισμού, θέτει ένα ζήτημα που δεν έχει μελετηθεί επαρκώς.
Κοινώς: την αλληλεπίδραση ανάμεσα στον φασισμό, τον ναζισμό και τον κεμαλισμό.
Θα ήταν, άραγε, ιστορική ακροβασία να εντάξουν σ’ αυτή τη σκοτεινή χορεία των τριών και τον Ταγίπ Ερντογάν;
Υπάρχει ένα αναντίρρητο δεδομένο: για το τουρκικό απαράτ, ο Κεμάλ έχει τη θέση «ιερής αγελάδας».
Υπήρξε ο πολιτικός που οδήγησε την Τουρκία κοντύτερα στο δυτικό ευρωπαϊκό παράδειγμα, χρησιμοποιώντας ως βασικό μοχλό ένα στρατοκρατικό καθεστώς, το οποίο και επιβίωσε μέχρι πολύ πρόσφατα.
Από τη μεριά του, ο Ερντογάν, ελλείψει ικανού αντιπάλου όλα αυτά τα χρόνια, απέκτησε την αίγλη ενός ηγέτη που ακόμη κι όταν αμφισβητήθηκε ανοιχτά (όπως συνέβη με το πραξικόπημα-παρωδία) επιβίωσε με τη σιδηρά πυγμή του.
Ηταν και είναι ο πολιτικός που έχει την ικανότητα να αλλάξει το «τουρκικό παράδειγμα».
Τα δείγματα της πολιτικής του είναι απτά: ο Ερντογάν ακολουθεί τη δική του, «μεταρρυθμιστική» ατζέντα για να κατασκευάσει μια πιο ισλαμική, λιγότερο κοσμική, Τουρκία.
Οι εκκαθαρίσεις στρατιωτικών και δημόσιων λειτουργών (ιδιαιτέρως μετά το πραξικόπημα) απέκτησαν τον χαρακτήρα σκληρού πογκρόμ.
Τώρα, με τη δύναμη της σιδηράς θέλησης που του προσφέρουν τα όπλα επιχειρεί να αναδιατάξει το γεωγραφικό τοπίο στα σύνορα με τη Συρία.
Για τον Χίτλερ, όπως διαβάζουμε στο βιβλίο του Ιhrig, ο Κεμάλ ήταν ένα «άστρο στο σκότος».
Αν και οι εποχές είναι διαφορετικές και οι συσχετίσεις πολλές φορές μπορούν να οδηγήσουν σε ακατανόητους παραλληλισμούς, είναι φανερό πως μια κοινή ρίζα ενώνει τον Κεμαλισμό, τον ναζισμό και τον Ερντογανισμό (sic).
Για τη Γενοκτονία των Ποντίων, ο Ερντογάν είχε πει πως αυτό που έκανε ο Κεμάλ ήταν να διώξει τους εισβολείς (σ.σ.: το μήνυμα που είχε απευθύνει στον τουρκικό λαό στις 19 Μαΐου με αφορμή τη συμπλήρωση των 100 χρόνων από τη Γενοκτονία των Ποντίων).
Για να μην δημιουργούνται, πάντως, παρανοήσεις: ο Ερντογάν δεν είναι ένας Κεμάλ του 21ου αιώνα. Στην πραγματικότητα είναι ένας «αντι-Κεμάλ» ως προς τις στοχεύσεις του.
Η δική του πολιτική θεώρηση πόρρω απέχει από το κοσμικό κράτος που οραματιζόταν και, τελικά, οικοδόμησε ο πατρίαρχης του τουρκικού κράτους.
Η σχέση του Ερντογάν με την κεμαλική αντιπολίτευση του CHP βρίσκεται σε διαρκή όξυνση.
Οι αλληλοκατηγορίες εξαπολύονται εκατέρωθεν, φτάνουν ακόμη και στα σκαλιά των δικαστηρίων, ενώ είναι φανερό πως η μια πλευρά φοβάται την άλλη.
Για τον Χίτλερ, όπως διαβάζουμε στο βιβλίο του Ιhrig, ο Κεμάλ ήταν ένα «άστρο στο σκότος».
Ηταν αυτός που του έδειξε πώς μπορεί να ένας στιβαρός ηγέτης να αναγεννήσει ένα κράτος από τις στάχτες μιας ήττας.
Ο Ατατούρκ, όντως, όρθωσε το ανάστημα της Τουρκίας τη στιγμή που είχε υποστεί σημαντικές ζημιές από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ η χειρουργική λύση που αποφάσισε στο θέμα των μειονοτήτων, αποτέλεσε το ιδανικό «σενάριο καταστροφής» για το πώς ο Χίτλερ έφτασε στην «Τελική Λύση» με τους Εβραίους.
Τώρα είναι η σειρά του Ερντογάν; Προφανώς και δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως νέος Χίτλερ (φευ, ο Φύρερ διατηρεί ακόμη τα πρωτεία της σκοτεινότητας), αν και οι πρακτικές του προσιδιάζουν σε έναν δικτάτορα που με τη δύναμη των οπλών επιβάλλει το νόμο του και διοικεί υπό το κράτος του φόβου.
Πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου