Η ιστορία κάθε έθνους είναι σημαδεμένη από γεγονότα και ημερομηνίες που καθορίζουν την περαιτέρω πορεία του. Έτσι, στη μακρόχρονη ιστορία του αρμενικού λαού, υπάρχει ένα «πριν» και ένα «μετά» τη Γενοκτονία του 1915.
Τίποτα δε συγκρίνεται με αυτό το τραγικό γεγονός, που, κυριολεκτικά και μεταφορικά, τραυμάτισε γενιές ολόκληρες. Κανένα άλλο γεγονός και καμιά άλλη ημερομηνία δε σημάδεψαν ποτέ τόσο βαθιά τη συλλογική μνήμη και συνείδηση της Αρμενίας.
Τίποτα δε συγκρίνεται με αυτό το τραγικό γεγονός, που, κυριολεκτικά και μεταφορικά, τραυμάτισε γενιές ολόκληρες. Κανένα άλλο γεγονός και καμιά άλλη ημερομηνία δε σημάδεψαν ποτέ τόσο βαθιά τη συλλογική μνήμη και συνείδηση της Αρμενίας.
Πάνω σε αυτήν στηρίχθηκε και ο Χίτλερ ώστε να δικαιολογήσει τα σχέδια του για το Εβραϊκό Ολοκαύτωμα, όταν από το 1939 ακόμα διερωτώταν «Ποιος μιλάει σήμερα για τον αφανισμό των Αρμενίων;».
Οι Αρμένιοι είναι ένας πανάρχαιος χριστιανικός λαός που στα τέλη του 19ου αιώνα μοιραζόταν μεταξύ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και Ρωσίας. Στην Ρωσία, οι Αρμένιοι ζούσαν σε σχετικά ανεκτικές συνθήκες αν και ο εκρωσισμός δεν έλειπε.
Στην Οθωμανική Aυτοκρατορία τα πράγματα ήταν εντελώς διαφορετικά. Οι Αρμένιοι είχαν υποστεί πολλούς διωγμούς και βιαιότητες, όπως και άλλοι χριστιανικοί λαοί που κατοικούσαν στα εδάφη της.
Ο εθνικισμός βρισκόταν σε έξαρση εκείνη την εποχή, με τον Σουλτάνο να τους υποπτεύεται για αποσχιστικές τάσεις και για υποστήριξη προς την Ρωσία, ενώ η τελευταία, που πάντα ήθελε τα εδάφη της εξασθενημένης αυτοκρατορίας, «σιγόνταρε» το όλο θέμα.
Με αυτό τον τρόπο, οι Αρμένιοι βρέθηκαν στο κέντρο μιας διαμάχης εδαφών, χωρίς να έχουν ουσιαστικά καμία ανάμειξη. Ο Αβδούλ Χαμίτ ο Β’ δεν δίστασε να προχωρήσει σε διωγμούς, οι οποίοι κορυφώθηκαν με της σφαγές του Σασούν (1894) και τις μαζικές εκτελέσεις την επόμενη διετία, που είχαν σαν αποτέλεσμα να σκοτωθούν 300.000 Αρμένιοι.
Το 1908 και με την άνοδο των Νεότουρκων οι Αρμένιοι, όπως και όλοι οι άλλοι χριστιανικού λαοί, αναθάρρησαν. Όμως κόντρα στις υποσχέσεις τους, δεν έκαναν πράξη καμία μεταρρύθμιση ούτε σεβάστηκαν τις συνθήκες. Το αποτέλεσμα ήταν νέοι διωγμοί των Αρμενίων στην περιοχή της Κιλικίας μόλις έναν χρόνο αργότερα.
Η σφαγή στα Άδανα έλαβε χώρα στο περιθώριο επιχείρησης καταστολής πραξικοπήματος, ενσαρκώνοντας έτσι τόσο την τουρκική προπαγάνδα εναντίον του αρμενικού στοιχείου αλλά και το ζοφερό πλάνο που ενορχηστρωνόταν ήδη στο χαρτί.
Μερίδα αξιωματικών του τουρκικού στρατού, σε συνεργασία με ισλαμιστές σπουδαστές, επιχείρησαν να ανατρέψουν το καθεστώς των Νεότουρκων και να επαναφέρουν τον σουλτάνο στην εξουσία.
Το απόσπασμα των δυνάμεων που στάλθηκε στα Άδανα για να καταστείλει το πραξικόπημα στράφηκε από την πρώτη στιγμή και κατά των Αρμενίων της περιοχής, δολοφονώντας 28.000-30.000 ψυχές και υφαρπάζοντας το βιος τους.
«Οι χριστιανοί καίγονταν σαν τα ζωύφια», έγραφε στην ολοσέλιδη ανταπόκρισή της (10 Ιουλίου 1909) η βρετανική εφημερίδα «The Graphic» για όσα είχαν εκτυλιχθεί στα Άδανα λίγους μήνες πρωτύτερα.
Ο απεσταλμένος της εφημερίδας (J.L.C. Booth) περιέγραψε με ανατριχιαστική λεπτομέρεια το τι έκανε ο μαινόμενος όχλος από πόρτα σε πόρτα, σφαγιάζοντας χιλιάδες συμπολίτες του αρμενικής καταγωγής:
«Ομάδες αντρών έμπαιναν στα σπίτια, τα περιέλουζαν με κηροζίνη και άναβαν φωτιές. Οι περισσότεροι άνθρωποι καίγονταν ζωντανοί. Δεν μπορούσαν ούτε να διαφύγουν από τα φλεγόμενα κτίρια. Στις εξόδους τους περίμεναν οπλισμένοι στρατιώτες που πυροβολούσαν όσους έβγαιναν.
Αρκετοί πηδούσαν από τα μπαλκόνια και τα παράθυρα για να γλιτώσουν. Όσοι δεν σκοτώνονταν από την πτώση, εκτελούνταν επιτόπου».
Οι δεκάδες των θυμάτων του 1890, οι εκατοντάδες του 1894, οι χιλιάδες του 1895, οι δεκάδες χιλιάδες του 1896 και οι εκατοντάδες χιλιάδες του 1909 δεν ήταν όμως αρκετές για την εθνοκάθαρση που ζητούσαν οι Τούρκοι στα εδάφη τους.
Σύντομα οι τουρκικές ορδές θα κατέσφαζαν εκατομμύρια αρμενίων αγωνιστών, θα εκτόπιζαν αθώους και θα ερήμωναν τη χώρα από το χριστιανικό στοιχείο…
Η δεύτερη και κύρια φάση της εξόντωσης
Η εξόντωσή τους άρχισε κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τότε ο Σουλτάνος και ο Τσάρος βρέθηκαν αντίπαλοι, με το σχέδιο του υπουργού Εσωτερικών Ταλάατ Πασά να μπαίνει σε εφαρμογή στις 24 Απριλίου του 1915.
Τότε, οι Οθωμανοί συνέλαβαν 250 επιφανείς Αρμένιους στην Κωνσταντινούπολη και τους εκτέλεσαν το ίδιο βράδυ. Η 24η Απριλίου έχει καθιερωθεί ως ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας των Αρμενίων.
Με σύνθημα «θάνατος στους διανοούμενους», τα ξημερώματα της 24ης Απριλίου, την ίδια μέρα που έλαβε χώρα η αποτυχημένη συμμαχική απόβαση στην Καλλίπολη, η αστυνομία της Πόλης συνέλαβε 250 (ή 300, κατ’ άλλες πηγές) διανοούμενους αλλά και προβεβλημένες προσωπικότητες της τοπικής αρμενικής κοινότητας (δημοσιογράφους, πολιτικούς, συγγραφείς, γιατρούς, δασκάλους κ.λπ.), με τον αριθμό να αυξάνεται αμέσως αργότερα, καθώς το ίδιο συνέβη και σε άλλες γωνιές των οθωμανικών εδαφών.
Οι περισσότεροι βασανίστηκαν άγρια και εκτελέστηκαν ατιμωτικά, την ίδια ώρα που άλλοι φυλακίστηκαν, εκτοπίστηκαν ή στάλθηκαν σε τάγματα θανάτου.
Η καρατόμηση της πνευματικής ελίτ των Αρμενίων, όλων αυτών των μορφωμένων στο εξωτερικό ανθρώπων που προσπαθούσαν δηλαδή να αφυπνίσουν τους συμπατριώτες τους ώστε να διεκδικήσουν καλύτερη μοίρα αλλά και κοινωνική θέση στα οθωμανικά εδάφη (όλες οι χριστιανικές και εβραϊκές μειονότητες θεωρούνταν πολίτες δεύτερης κατηγορίας στην Οθωμανική Αυτοκρατορία), θα άφηνε ακέφαλη την κοινότητα, ώστε να καταστεί ευκολότερη η μαζική εξόντωσή της.
Το ζοφερό σχέδιο της ισχυρής τριανδρίας της αυτοκρατορίας θα έφερνε σε πέρας ο πρωτόγνωρος ζήλος των κατώτερων τούρκων αξιωματούχων.
Οι ιστορικοί αναγνωρίζουν τρεις ιστορικές περιόδους στη γενοκτονία των Αρμενίων, τρεις τραγικές φάσεις δηλαδή ενός σχεδίου για το ξεκλήρισμα του πληθυσμού από τη νόμιμη πατρίδα του.
Καμία διάκριση δεν θα γίνει μεταξύ ανδρών, γυναικών, παιδιών και ηλικιωμένων. Οι σφαγές, η κακοποίηση και οι βιασμοί γίνονταν σε ημερήσια διάταξη, καθώς οι Αρμένιοι σε όλα τα μήκη και πλάτη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έπρεπε να εξαφανιστούν, στο πλαίσιο του δόγματος του «παντουρκισμού», της δημιουργίας δηλαδή ομοιογενούς τουρκικού πληθυσμού στην πολυσύνθετη αλλά καταρρέουσα αυτοκρατορία.
Στην πρώτη φάση του «Μεγάλου Εγκλήματος», όπως το ονόμαζαν οι τραγικοί επιζήσαντες Αρμένιοι κατά τα πρώτα χρόνια μετά την εθνοκάθαρση, περίπου 60.000 Αρμένιοι στρατολογήθηκαν στις οθωμανικές στρατιές, αν και τα σχέδια του Ταλαάτ Πασά μόνο αθώα δεν ήταν: οι αρμένιοι στρατιώτες αφοπλίστηκαν και εκτελέστηκαν (το ζοφερό γεγονός έλαβε χώρα πριν από τη μαύρη επέτειο της 24ης Απριλίου).
Για τη δεύτερη φάση μιλήσαμε πρωτύτερα και ήταν ο αφανισμός της πολιτικής και πνευματικής ελίτ των Αρμενίων, κάτι που λογίζεται ως η συμβατική έναρξη της αρμενικής γενοκτονίας.
Αν και ήταν το τρίτο τμήμα του φρικιαστικού πλάνου που θα αποκάλυπτε στην τραγική του ανάπτυξη το μέγεθος της εθνοκάθαρσης που είχαν εμπνευστεί οι Οθωμανοί: άντρες, γυναίκες, παιδιά και υπερήλικες εξοντώθηκαν μαζικά και στάλθηκαν στην έρημο της Συρίας, αφήνοντας την πείνα, τις κακουχίες και τις πορείες θανάτου να κάνουν τα υπόλοιπα.
Η τρίτη φάση άρχισε με ομαδικές σφαγές του αρμενικού λαού στην ανατολική Μικρά Ασία. Χαρακτηριστικό εδώ είναι το τηλεγράφημα του Ταλαάτ Πασά (28 Απριλίου 1915) προς τους κυβερνήτες των περιοχών αυτών:
Έως το 1918 και την οριστική συνθηκολόγηση των Τούρκων, 1,5 εκατομμύριο Αρμένιοι θα έχαναν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο τη ζωή τους.
Οι Νεότουρκοι, που είχαν επιστρέψει στην εξουσία από το 1913, είδαν στην κήρυξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου την καλύτερη δυνατή ευκαιρία για να εκμηδενίσει την αρμενική παρουσία από τον ιστορικό της τόπο.
Η Τουρκία, συντασσόμενη με τις Κεντρικές Δυνάμεις, εκμεταλλεύτηκε την απομόνωση της χώρας και προχώρησε με πρωτοφανή αγριότητα στην εκκαθάριση της οθωμανικής επικράτειας από τους αρμενικούς της πληθυσμούς.
Το σχέδιο των Νεότουρκων χρονολογούνταν ήδη από το 1911, αν και ήταν στα χρόνια του Μεγάλου Πολέμου που θα εξελισσόταν σε ευρείας κλίμακας επιχείρηση εθνοκάθαρσης.
Όσα αθώα θύματα δεν εξοντώθηκαν άμεσα από το οθωμανικό χέρι, πέθαναν στις πορείες του θανάτου μέχρι τις εσχατιές της ερήμου της Συρίας, καταλήγοντας αποκαμωμένοι από την πείνα, τις κακουχίες και τις επιδημίες, όταν δεν σφαγιάζονταν από τούρκους αστυνομικούς, στρατιώτες αλλά και κούρδους ληστές.
Χιλιάδες παιδιά δεν επιβίωσαν στον μαρτυρικό αυτό εκτοπισμό και η φρίκη τους έγινε στον αγγλοσαξονικό κόσμο αποτρεπτικό παράδειγμα: οι γονείς σε Αγγλία και ΗΠΑ συμβούλευαν άλλοτε τα παιδιά τους να τρώνε όλο τους το φαγητό για να μην πάθουν ό,τι και τα παιδιά των Αρμενίων(!).ΠΗΓΗ
Η Τουρκία, που διαδέχθηκε την Οθωμανική Αυτοκρατορία, δεν παραδέχθηκε ποτέ ότι υπήρξε «γενοκτονία». Όπως υποστηρίζει, επρόκειτο για μια επιχείρηση καταστολής μερίδας των Αρμενίων που συνεργάζονταν με ρωσικές δυνάμεις εισβολής στην χώρα, ενώ για την Τουρκία, οι νεκροί φτάνουν μετά βίας τις 300.000.
Οι σύμμαχοί τους Γερμανοί, γνώριζαν για τα σχέδια τους αλλά επέβαλλαν μια λογοκρισία στην χώρα, ώστε το θέμα να «θαφτεί» κυριολεκτικά. Μάλιστα, έρευνες έδειξαν πως οι Γερμανοί ενθάρρυναν του Οθωμανούς να προχωρήσουν στην εξόντωση. Η Γερμανία αναγνώρισε εξόντωση των Αρμενίων ως «γενοκτονία» πριν από το 2015.
Το 2014, ο Ερντογάν ζήτησε συγνώμη από τα εγγόνια των θυμάτων, μια μέρα πριν από την Ημέρα Μνήμης. Ωστόσο, δεν υπήρξε επίσημη παραδοχή.
Πολλές χώρες έχουν αναγνωρίσει την γενοκτονία των Αρμενίων, μεταξύ τους και η Ελλάδα, ενώ οι ΗΠΑ το έκαναν τον δεκέμβριο του 2019.
105 χρόνια μετά την έναρξη της γενοκτονίας, κάθε 24 Απριλίου, ο περισσότερος κόσμος θυμάται ότι το ζήτημα της γενοκτονίας υφίσταται. 105 χρόνια μετά, το ζήτημα αυτό συνεχίζει να επηρεάζει τις πολιτικές αποφάσεις πολλών κρατών.
Με το να θυμόμαστε, πετυχαίνουμε πολλά:
«Καταρχάς, τιμάμε αυτούς που χάθηκαν. Επίσης, υπενθυμίζουμε στην διεθνή κοινότητα την υποχρέωσή της για την αποτελεσματική πρόληψη και καταδίκη των γενοκτονιών και των λοιπών εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας.
»Τέλος, η διατήρηση της μνήμης αποτελεί από μόνη της την δύναμη εκείνη που αποτρέπει την διάπραξη νέων γενοκτονιών.
Αυτό αποδεικνύεται με το εξής ιστορικό γεγονός:
»Όταν ο Χίτλερ παρουσίαζε το σχέδιό του για την εξόντωση των Πολωνών, ώστε να αποκτήσουν οι Γερμανοί τον ζωτικό χώρο που επιθυμούσαν, ανέφερε: «Ποιος άλλωστε θυμάται σήμερα την εξόντωση των Αρμενίων;».
Γιώργος Μενενσιάν
To μαρτυρικό τέλος για χιλιάδες Αρμένισσες που τις παλούκωσαν και τις σταύρωσαν οι Τούρκοι. Η απόδραση της 14χρονης που κατήγγειλε τους βιασμούς και τα σκλαβοπάζαρα...
Η Ορόρα κατέγραψε τις σοκαριστικές σκηνές που βίωσε στη γενοκτονία Παρόλο που οι Τούρκοι, δεν αναγνωρίζουν τη γενοκτονία των Αρμενίων, οι μαρτυρίες όσων επέζησαν, συγκλονίζουν.
Μία από αυτές έγινε βιβλίο και στη συνέχεια ταινία, που αν και προβλήθηκε για πρώτη φορά το 1919, σοκάρει ακόμα.
Η Ορόρα (ή Αουρόρα) Μαρντιγκανιάν (Aurora Mardiganian) ήταν η αυτόπτης μάρτυρας που διηγήθηκε όσα εκτυλίχθηκαν μπροστά στα μάτια της και όσα έζησε όταν τη συνέλαβαν οι Τούρκοι.
Η κοπέλα ήταν τότε 14 ετών και η εύπορη οικογένειά της ζούσε στο Χαρπούτ, δολοφονήθηκε. Μόνο αυτή επέζησε.
Συνελήφθη και μαζί με άλλες κρατούμενες εξαναγκάστηκαν σε πεζοπορία περίπου 1.400 μιλιών, μέχρι να φτάσουν στα σκλαβοπάζαρα για να την πουλήσουν σε κάποιο χαρέμι.
Η Ορόρα κατάφερε να αποδράσει και διέφυγε στην Τιφλίδα, μετά στην Αγία Πετρούπολη, στο Όσλο και μετά από μια συγκλονιστική περιπέτεια κατέληξε στη Νέα Υόρκη.
Εκεί γνωρίστηκε με ένα νεαρό σεναριογράφο, ο οποίος τη βοήθησε να καταγράψει όσα έζησε και η διήγησή της έγινε σενάριο ταινίας.
Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων χτύπησε στον αστράγαλο, με αποτέλεσμα να την κουβαλάνε στα χέρια, προκειμένου να γυρίσει τις υπόλοιπες σκηνές.
Όπως δημοσίευσαν οι New York Times, στο πρώτο μέρος της ταινίας φαίνεται πώς ήταν η Αρμενία πριν από τη γενοκτονία και πώς έγινε μετά. Η ταινία σήμερα δεν σώζεται ολόκληρη, αλλά μόνο ένα μέρος της.
Η φωτογραφία με τις σταυρωμένες γυναίκες. Το πιθανότερο είναι ότι πρόκειται για δραματοποίηση για της ανάγκες της ταινίας του 1919. Η πραγματικότητα, σχολιάζουν οι ιστορικοί, ήταν χειρότερη.
Μια από τις πιο σοκαρίστηκες σκηνές δείχνει τις γυναίκες των Αρμενίων γυμνές και καρφωμένες πάνω σε σταυρούς. Ήταν η τιμωρία τους επειδή δεν αλλαξοπίστησαν και αρνήθηκαν να πάνε στα χαρέμια.
Η σκηνή ήταν ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της βιαιότητας των Οθωμανών, ωστόσο, όπως ανακάλυψε η ίδια η Ορόρα, δεν ήταν 100% αληθινή. Δυστυχώς για τις γυναίκες, η πραγματικότητα ήταν ακόμα πιο σκληρή.
Πρόσφατα μια φωτογραφία με σταυρωμένες γυναίκες ήρθε στη δημοσιότητα με την παρατήρηση ότι προέρχεται από τα αρχεία του Βατικανού. Η φωτογραφία είναι από αμερικάνικη ταινία του 1919 με τίτλο Auction of souls. Η πραγματικότητα, σχολιάζουν οι ιστορικοί, ήταν χειρότερη. Χιλιάδες αρμένισσες βρήκαν τραγικό θάνατο στα χέρια των Οθωμανών.
Δείτε απόσπασμα από την ταινία «Auction of Souls»:
ΠΗΓΗ
Η εξόντωσή τους άρχισε κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τότε ο Σουλτάνος και ο Τσάρος βρέθηκαν αντίπαλοι, με το σχέδιο του υπουργού Εσωτερικών Ταλάατ Πασά να μπαίνει σε εφαρμογή στις 24 Απριλίου του 1915.
Τότε, οι Οθωμανοί συνέλαβαν 250 επιφανείς Αρμένιους στην Κωνσταντινούπολη και τους εκτέλεσαν το ίδιο βράδυ. Η 24η Απριλίου έχει καθιερωθεί ως ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας των Αρμενίων.
Με σύνθημα «θάνατος στους διανοούμενους», τα ξημερώματα της 24ης Απριλίου, την ίδια μέρα που έλαβε χώρα η αποτυχημένη συμμαχική απόβαση στην Καλλίπολη, η αστυνομία της Πόλης συνέλαβε 250 (ή 300, κατ’ άλλες πηγές) διανοούμενους αλλά και προβεβλημένες προσωπικότητες της τοπικής αρμενικής κοινότητας (δημοσιογράφους, πολιτικούς, συγγραφείς, γιατρούς, δασκάλους κ.λπ.), με τον αριθμό να αυξάνεται αμέσως αργότερα, καθώς το ίδιο συνέβη και σε άλλες γωνιές των οθωμανικών εδαφών.
Οι περισσότεροι βασανίστηκαν άγρια και εκτελέστηκαν ατιμωτικά, την ίδια ώρα που άλλοι φυλακίστηκαν, εκτοπίστηκαν ή στάλθηκαν σε τάγματα θανάτου.
Η καρατόμηση της πνευματικής ελίτ των Αρμενίων, όλων αυτών των μορφωμένων στο εξωτερικό ανθρώπων που προσπαθούσαν δηλαδή να αφυπνίσουν τους συμπατριώτες τους ώστε να διεκδικήσουν καλύτερη μοίρα αλλά και κοινωνική θέση στα οθωμανικά εδάφη (όλες οι χριστιανικές και εβραϊκές μειονότητες θεωρούνταν πολίτες δεύτερης κατηγορίας στην Οθωμανική Αυτοκρατορία), θα άφηνε ακέφαλη την κοινότητα, ώστε να καταστεί ευκολότερη η μαζική εξόντωσή της.
Το ζοφερό σχέδιο της ισχυρής τριανδρίας της αυτοκρατορίας θα έφερνε σε πέρας ο πρωτόγνωρος ζήλος των κατώτερων τούρκων αξιωματούχων.
Οι ιστορικοί αναγνωρίζουν τρεις ιστορικές περιόδους στη γενοκτονία των Αρμενίων, τρεις τραγικές φάσεις δηλαδή ενός σχεδίου για το ξεκλήρισμα του πληθυσμού από τη νόμιμη πατρίδα του.
Καμία διάκριση δεν θα γίνει μεταξύ ανδρών, γυναικών, παιδιών και ηλικιωμένων. Οι σφαγές, η κακοποίηση και οι βιασμοί γίνονταν σε ημερήσια διάταξη, καθώς οι Αρμένιοι σε όλα τα μήκη και πλάτη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έπρεπε να εξαφανιστούν, στο πλαίσιο του δόγματος του «παντουρκισμού», της δημιουργίας δηλαδή ομοιογενούς τουρκικού πληθυσμού στην πολυσύνθετη αλλά καταρρέουσα αυτοκρατορία.
Στην πρώτη φάση του «Μεγάλου Εγκλήματος», όπως το ονόμαζαν οι τραγικοί επιζήσαντες Αρμένιοι κατά τα πρώτα χρόνια μετά την εθνοκάθαρση, περίπου 60.000 Αρμένιοι στρατολογήθηκαν στις οθωμανικές στρατιές, αν και τα σχέδια του Ταλαάτ Πασά μόνο αθώα δεν ήταν: οι αρμένιοι στρατιώτες αφοπλίστηκαν και εκτελέστηκαν (το ζοφερό γεγονός έλαβε χώρα πριν από τη μαύρη επέτειο της 24ης Απριλίου).
Για τη δεύτερη φάση μιλήσαμε πρωτύτερα και ήταν ο αφανισμός της πολιτικής και πνευματικής ελίτ των Αρμενίων, κάτι που λογίζεται ως η συμβατική έναρξη της αρμενικής γενοκτονίας.
Αν και ήταν το τρίτο τμήμα του φρικιαστικού πλάνου που θα αποκάλυπτε στην τραγική του ανάπτυξη το μέγεθος της εθνοκάθαρσης που είχαν εμπνευστεί οι Οθωμανοί: άντρες, γυναίκες, παιδιά και υπερήλικες εξοντώθηκαν μαζικά και στάλθηκαν στην έρημο της Συρίας, αφήνοντας την πείνα, τις κακουχίες και τις πορείες θανάτου να κάνουν τα υπόλοιπα.
Η τρίτη φάση άρχισε με ομαδικές σφαγές του αρμενικού λαού στην ανατολική Μικρά Ασία. Χαρακτηριστικό εδώ είναι το τηλεγράφημα του Ταλαάτ Πασά (28 Απριλίου 1915) προς τους κυβερνήτες των περιοχών αυτών:
«Αποφασίστηκε να τεθεί τέρμα στο ζήτημα των Αρμενίων με εκτόπισή τους στις ερήμους και την εξόντωση αυτού του ξενικού στοιχείου».
Έως το 1918 και την οριστική συνθηκολόγηση των Τούρκων, 1,5 εκατομμύριο Αρμένιοι θα έχαναν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο τη ζωή τους.
Οι Νεότουρκοι, που είχαν επιστρέψει στην εξουσία από το 1913, είδαν στην κήρυξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου την καλύτερη δυνατή ευκαιρία για να εκμηδενίσει την αρμενική παρουσία από τον ιστορικό της τόπο.
Η Τουρκία, συντασσόμενη με τις Κεντρικές Δυνάμεις, εκμεταλλεύτηκε την απομόνωση της χώρας και προχώρησε με πρωτοφανή αγριότητα στην εκκαθάριση της οθωμανικής επικράτειας από τους αρμενικούς της πληθυσμούς.
Το σχέδιο των Νεότουρκων χρονολογούνταν ήδη από το 1911, αν και ήταν στα χρόνια του Μεγάλου Πολέμου που θα εξελισσόταν σε ευρείας κλίμακας επιχείρηση εθνοκάθαρσης.
Όσα αθώα θύματα δεν εξοντώθηκαν άμεσα από το οθωμανικό χέρι, πέθαναν στις πορείες του θανάτου μέχρι τις εσχατιές της ερήμου της Συρίας, καταλήγοντας αποκαμωμένοι από την πείνα, τις κακουχίες και τις επιδημίες, όταν δεν σφαγιάζονταν από τούρκους αστυνομικούς, στρατιώτες αλλά και κούρδους ληστές.
Χιλιάδες παιδιά δεν επιβίωσαν στον μαρτυρικό αυτό εκτοπισμό και η φρίκη τους έγινε στον αγγλοσαξονικό κόσμο αποτρεπτικό παράδειγμα: οι γονείς σε Αγγλία και ΗΠΑ συμβούλευαν άλλοτε τα παιδιά τους να τρώνε όλο τους το φαγητό για να μην πάθουν ό,τι και τα παιδιά των Αρμενίων(!).ΠΗΓΗ
Η Τουρκία, που διαδέχθηκε την Οθωμανική Αυτοκρατορία, δεν παραδέχθηκε ποτέ ότι υπήρξε «γενοκτονία». Όπως υποστηρίζει, επρόκειτο για μια επιχείρηση καταστολής μερίδας των Αρμενίων που συνεργάζονταν με ρωσικές δυνάμεις εισβολής στην χώρα, ενώ για την Τουρκία, οι νεκροί φτάνουν μετά βίας τις 300.000.
Οι σύμμαχοί τους Γερμανοί, γνώριζαν για τα σχέδια τους αλλά επέβαλλαν μια λογοκρισία στην χώρα, ώστε το θέμα να «θαφτεί» κυριολεκτικά. Μάλιστα, έρευνες έδειξαν πως οι Γερμανοί ενθάρρυναν του Οθωμανούς να προχωρήσουν στην εξόντωση. Η Γερμανία αναγνώρισε εξόντωση των Αρμενίων ως «γενοκτονία» πριν από το 2015.
Το 2014, ο Ερντογάν ζήτησε συγνώμη από τα εγγόνια των θυμάτων, μια μέρα πριν από την Ημέρα Μνήμης. Ωστόσο, δεν υπήρξε επίσημη παραδοχή.
Πολλές χώρες έχουν αναγνωρίσει την γενοκτονία των Αρμενίων, μεταξύ τους και η Ελλάδα, ενώ οι ΗΠΑ το έκαναν τον δεκέμβριο του 2019.
105 χρόνια μετά την έναρξη της γενοκτονίας, κάθε 24 Απριλίου, ο περισσότερος κόσμος θυμάται ότι το ζήτημα της γενοκτονίας υφίσταται. 105 χρόνια μετά, το ζήτημα αυτό συνεχίζει να επηρεάζει τις πολιτικές αποφάσεις πολλών κρατών.
Με το να θυμόμαστε, πετυχαίνουμε πολλά:
«Καταρχάς, τιμάμε αυτούς που χάθηκαν. Επίσης, υπενθυμίζουμε στην διεθνή κοινότητα την υποχρέωσή της για την αποτελεσματική πρόληψη και καταδίκη των γενοκτονιών και των λοιπών εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας.
»Τέλος, η διατήρηση της μνήμης αποτελεί από μόνη της την δύναμη εκείνη που αποτρέπει την διάπραξη νέων γενοκτονιών.
Αυτό αποδεικνύεται με το εξής ιστορικό γεγονός:
»Όταν ο Χίτλερ παρουσίαζε το σχέδιό του για την εξόντωση των Πολωνών, ώστε να αποκτήσουν οι Γερμανοί τον ζωτικό χώρο που επιθυμούσαν, ανέφερε: «Ποιος άλλωστε θυμάται σήμερα την εξόντωση των Αρμενίων;».
Γιώργος Μενενσιάν
Η μαρτυρία που έγινε ταινία
To μαρτυρικό τέλος για χιλιάδες Αρμένισσες που τις παλούκωσαν και τις σταύρωσαν οι Τούρκοι. Η απόδραση της 14χρονης που κατήγγειλε τους βιασμούς και τα σκλαβοπάζαρα...
Η Ορόρα κατέγραψε τις σοκαριστικές σκηνές που βίωσε στη γενοκτονία Παρόλο που οι Τούρκοι, δεν αναγνωρίζουν τη γενοκτονία των Αρμενίων, οι μαρτυρίες όσων επέζησαν, συγκλονίζουν.
Μία από αυτές έγινε βιβλίο και στη συνέχεια ταινία, που αν και προβλήθηκε για πρώτη φορά το 1919, σοκάρει ακόμα.
Η Ορόρα (ή Αουρόρα) Μαρντιγκανιάν (Aurora Mardiganian) ήταν η αυτόπτης μάρτυρας που διηγήθηκε όσα εκτυλίχθηκαν μπροστά στα μάτια της και όσα έζησε όταν τη συνέλαβαν οι Τούρκοι.
Η κοπέλα ήταν τότε 14 ετών και η εύπορη οικογένειά της ζούσε στο Χαρπούτ, δολοφονήθηκε. Μόνο αυτή επέζησε.
Συνελήφθη και μαζί με άλλες κρατούμενες εξαναγκάστηκαν σε πεζοπορία περίπου 1.400 μιλιών, μέχρι να φτάσουν στα σκλαβοπάζαρα για να την πουλήσουν σε κάποιο χαρέμι.
Η Ορόρα κατάφερε να αποδράσει και διέφυγε στην Τιφλίδα, μετά στην Αγία Πετρούπολη, στο Όσλο και μετά από μια συγκλονιστική περιπέτεια κατέληξε στη Νέα Υόρκη.
Εκεί γνωρίστηκε με ένα νεαρό σεναριογράφο, ο οποίος τη βοήθησε να καταγράψει όσα έζησε και η διήγησή της έγινε σενάριο ταινίας.
Τα γυρίσματα έγιναν τα το 1918-19 στην Καλιφόρνια και η Ορόρα έπαιξε στην ταινία, ενσαρκώνοντας τον εαυτό της.
Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων χτύπησε στον αστράγαλο, με αποτέλεσμα να την κουβαλάνε στα χέρια, προκειμένου να γυρίσει τις υπόλοιπες σκηνές.
Όπως δημοσίευσαν οι New York Times, στο πρώτο μέρος της ταινίας φαίνεται πώς ήταν η Αρμενία πριν από τη γενοκτονία και πώς έγινε μετά. Η ταινία σήμερα δεν σώζεται ολόκληρη, αλλά μόνο ένα μέρος της.
Η σοκαριστική σκηνή με τις σταυρωμένες γυναίκες
Η φωτογραφία με τις σταυρωμένες γυναίκες. Το πιθανότερο είναι ότι πρόκειται για δραματοποίηση για της ανάγκες της ταινίας του 1919. Η πραγματικότητα, σχολιάζουν οι ιστορικοί, ήταν χειρότερη.
Μια από τις πιο σοκαρίστηκες σκηνές δείχνει τις γυναίκες των Αρμενίων γυμνές και καρφωμένες πάνω σε σταυρούς. Ήταν η τιμωρία τους επειδή δεν αλλαξοπίστησαν και αρνήθηκαν να πάνε στα χαρέμια.
Η σκηνή ήταν ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της βιαιότητας των Οθωμανών, ωστόσο, όπως ανακάλυψε η ίδια η Ορόρα, δεν ήταν 100% αληθινή. Δυστυχώς για τις γυναίκες, η πραγματικότητα ήταν ακόμα πιο σκληρή.
Όπως ανέφερε η κοπέλα, ο τρόπος με τον οποίο συνήθιζαν οι Οθωμανοί να σκοτώνουν δεν ήταν η σταύρωση, αλλά το παλούκωμα, η τοποθέτηση μυτερών ξύλινων πασσάλων μέσα στον κόλπο των γυναικών (ανασκολοπισμός), αφού πρώτα τις βίαζαν.
Πρόσφατα μια φωτογραφία με σταυρωμένες γυναίκες ήρθε στη δημοσιότητα με την παρατήρηση ότι προέρχεται από τα αρχεία του Βατικανού. Η φωτογραφία είναι από αμερικάνικη ταινία του 1919 με τίτλο Auction of souls. Η πραγματικότητα, σχολιάζουν οι ιστορικοί, ήταν χειρότερη. Χιλιάδες αρμένισσες βρήκαν τραγικό θάνατο στα χέρια των Οθωμανών.
Δείτε απόσπασμα από την ταινία «Auction of Souls»:
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου